Tağra ve benzerleri

[Eylem Cengiz]

Bunlar, ağzındaki eğimi iç bükey olan, ucu bir kanca şeklinde sonlanan, ince ağaç ve dal kesmeye yarayan el aletleridir. Balta, özellikle kalın ağaçları çok sayıda darbe ile kesmek yada yakacak odunları bir kütük üzerindeyken yarmaya yarar iken, bu aletler bilek kadar dalları olduğu yerde kesmeye yararlar. Bu kesim sırasında dalın esnemesinden daha az etkilenmek ve lif yönünden dolayı daha az dirençle karşılaşmak için dala çapraz vurulurlar.

İngilizcede bu tanıma giren aletlere billhook denmektedir.

Bu aletlerin bizde çeşitli tiplerinin olduğunu gördüm. Şimdiye dek üç tür belirleyebildim.

1. Tağra, tahra, tara, tuğra diye adlandırılabilen, bükme demirden külah biçimli sapı bir süre dar olarak devam ettikten sonra genişleyip çengel bir ağıza dönüşen kesici alet. Sapına bir sopa takılarak uzak dallara erişmesini sağlamak da mümkün, kendi başına da gayet işlevsel.

Bunu zamanında Beyşehir taraflarında çok görmüştüm. Muhtemelen Ege ve Akdeniz yörelerinde bu tip yaygın. İstanbul ve İzmir'deki demircilerde de var olduğunu söyleyeyim. İzmir'deki kimi çeşitlerde kesici ağzın çok az da olsa orağı andıracak şekilde büküldüğünü de görmüştüm.

Benden bir resim:



2. Tağra'nın kısa boylusu gibi duran, sapın dar gittiği kısmın bulunmadığı, Kırklareli'de üretilip satıldığını gördüğüm çalı baltası. Daha başka nerelerde yaygın bilmiyorum ama toprağım Gökhan'ın memlekette de galiba bu vardı?







3. Düzce'de yaylada görmüş olduğum, tahta saplı olan, boyu tağra gibi olan ancak dar bir kısım barındırmayan, yabancıların kullandığına benzer tür. Bunun adını bilmiyorum. Bir ihtimal buna da tağra deniliyor olabilir.

Buna çok benzediğinden doğrudan yabancı kaynaklı resimler veriyorum, çünkü elimde yerli bir kaynak yok.
(Bkz.)  (Bkz.)

[Gökhan Bakla]

köyde çalı kesme işinde kullanırlar bunu. 1 - 1,5 mertelik bir sap takarlar ve çalı keserler, sapın uzun olması çalılardaki tikenlerdek korunmayı sağlar.

kesilen çalışarla ya evin dışına avlu yapılır yada çobanlar merada koyunların kalacağı sayalarına* avlu yaparlar.

tecrübelerime dayanarak bu işin bunun dışında başka bir aletle yapılması ( batan dikenler sebebi ile )gerçekten zahmet vericidir.

*(saya : koyunların kalabiliceği gibi düzenlenmiş barınak)

[Sancar Özer]

Bizde(K.Maraş) bu alete nacak deniyor ancak sanırım başka bölgelerde kısa baltaya nacak deniyormuş. O yüzden ne zaman bu aletten bahsetsem bir kavram kargaşası oluyor.
 Her zaman tağranın yatağan ve benzeri(falcata, kukri v.s.) içbükey silahların atası olduğunu düşünmüşümdür.